معرفی شغل پرورش دهنده ماهی

پرورش دهنده ماهی انواع ماهی های مختلف خوراکی و تزئینی را پرورش می دهد. اگر شما به ماهی ها علاقه مندید، فعالیت در طبیعت را دوست دارید و  از تولید مخصوصا در مزرعه لذت می برید، این شغل مناسب شماست.

پرورش دهنده ماهی گاهی در بخش تولید ماهی های زینتی فعالیت دارد و گاهی نیز ماهی های خوراکی تولید می کند و در برخی از اوقات اقدام به پرورش هر دو نوع ماهی می نماید.

همچنین برخی از تولید کنندگان به پرورش ماهیان سردآبی اقدام می کنند و بعضی دیگر از آنها ماهیان گرم آبی را پرورش می دهند.  ماهیان سردآبی به آن دسته از ماهیانی گفته می شود که به زندگی در آبهای سرد عادت دارند. ماهی قزل آلا و آزاد از معروف ترین ماهیان سردآبی برای ما ایرانیان می باشند. ماهیان گرم آبی نیز به ماهیانی که به زندگی در آبهای گرم دارند گفته می شود. معروف ترین ماهی گرم آبی، ماهی کپور است که در آب های جنوب ایران نیز زندگی می کند.
 
 

 تاریخچه پرورش ماهی در ایران 

اولین تکثیر مصنوعی ماهی در ایران به سال ۱۳۰۱ بر میگردد که با تکثیر ماهیان خاویاری آغاز شد اما پرورش ماهی گرمابی در ایران به دهه ۴۰ بر می گردد . لزوم حذف علوفه در تالاب انزلی دولت وقت را مجبور به مبارزه با گیاهان عالی رشد یافته در مرداب که پس از مرگ و میر میزان رسوبات را افزایش و میزان اکسیژن محلول در آب را کاهش میدهد نمود. در نتیجه ماهی آمور را از روسیه و چین به این اکوسیستم معرفی کرد. با توجه به استقبال از ماهیان پرورش یافته مراکز تکثیر نیز در کشور بوجود آمد.

اما جالب است بدانید در اسطوره‌های ایرانی جمشید را نخستین فردی پنداشته‌اند که به پرورش ماهی پرداخت، جمشید از اولین پادشاهان ایران بوده است. ایرانیان محل پرورش ماهی را ماهی‌خانه می‌نامیدند.
 
 

نگاهی اجمالی به پرورش ماهی

رشد ماهیان و عواملی که روند رشد تحت تأثیر آنهاست برای پرورش دهنده ماهی در درجه اول اهمیت قرار دارند. زیرا حداکثر رشد ماهی در حداقل مدت زمان با حداقل مقدار غذا ، هدف اصلی اوست. ماهی جانوری خونسرد است و جهت حفظ درجه حرارت بدن خود ، مجبور به صرف انرژی نیست. بدین لحاظ ، یک ماهی نسبت به یک جانور خونگرم ، از لحاظ تبدیل مواد غذایی به پروتئین بدن ، از کارآیی و استعداد بیشتری برخوردار است.

منـشاء آب شـیرین جـهت پرورش ماهیان ، بارندگی است که با توجه به موقعیت جغرافیایی و آب و هوایی محل تغییر می‌کند. چشمه‌ها و چاهها در اثر نفوذ آب باران در زمین بوجود آمده‌اند که جهت پرورش و تکثیر ماهیان مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرند. در صورتی که کل آب شیرین مورد استفاده جهت پر کردن استخر در مواقعی از سال برای تأمین آب استخر کافی نباشد، ساختن یک مخزن ذخیره آب ، پرورش دهندگان را قادر خواهد ساخت تا در مواقع پر آبی ، آب را جهت زمان خشکسالی و کم آبی ذخیره و استفاده نمایند.

مدیریت یک استخر پرورش ماهلی مستلزم تأمین آب کافی و هنر ایجاد شرایط مطلوب محیطی لازم برای حداکثر رشد و حداقل میزان مرگ و میر جمعیت ماهیان موجود در استخر است.

از سوی دیگر ماهیان آکواریم آب شیرین بیش از بیست هزار گونه در دنیا شناسایی و یا با علم ژنتیکی بوجود آمده اند. تنها گونه های محدود و معینی از آنها به ایران وارد شده است که باتلاش و زحمات فراوان تکثیر  پرورش آنها میسر شده است.

 

شرایط کاری پرورش دهنده ماهی

ساعت کاری شما به عنوان پرورش دهنده ماهی بسیار متفاوت است. معمولا کل روز را درگیر خواهید بود.گاهی نیز باید به صورت شیفتی شب ها و تعطیلات نیز کارکنید. محل کار شما غالبا به صورت ایزوله است. شما باید بتوانید در محیط های بیرونی در شرایط آب و هوایی مختلف کار کنید و کارهایی از قبیل حمل اجسام سنگین، نشستن و ایستادن زیاد را انجام دهید.
 
 
 

وظایف پرورش دهنده ماهی

• خرید نوزادان ماهی و پرورش آنها به طرق مختلف (متناسب با هر ماهی و شرایط آب و هوایی مختلف)

• غذا دادن به ماهی ها به صورت دستی یا ماشینی

• نظارت بر سلامت ماهی ها به صورت دائم و دوره ای

• دسته بندی ماهی ها از نظر اندازه و قرار دادن آنها در محفظه های متناسب

• نظارت دائم بر دمای آب و میزان اکسیژن آن

• تمیز کردن فیلترها ، آکواریوم ها و استخر ها

• فروش ماهی پس از رشد کامل

• نگهداری از ساختمان ها، تجهیزات و زیستگاه ماهی ها

پرورش دهندگان ماهی معمولا کارگران کمی دارند و بیشتر کارهای بالا را خودشان انجام می دهند.
 
  

تحصیلات مورد نیاز و نحوه ورود به شغل

فارغ التحصیلان رشته مهندسی منابع طبیعی - شیلات  به ویژه گرایش تکثیر و پرورش آبزیان می توانند وارد این شغل شوند.

در صورت تحصیلات پایین تر برای ورود به این شغل بهتر است در ابتدا در مراکز فنی و حرفه ای آموزش ببینید و سپس اقدام به کار عملی کنید. بدین منظور 2 دوره مجزا برای پرورش ماهیان سردآبی و ماهیان گرم آبی تعریف شده و توسط مراکز مجاز آموزش داده می شود.

 همچنین می توانید با کارکردن در استخرها و مزارع پرورش ماهی نسبت به نحوه انجام کار در این بخش به مرور دانش و تجربه مناسب کسب نمایید.


  

فرصت های شغلی و بازار کار پرورش ماهی

در صورتی که شما تحصیلات دانشگاهی مرتبط دارید و بیشتر علاقه مند به کارهای دفتری می باشید می توانید در سازمان ها و شرکت های دولتی مرتبط مانند سازمان شیلات ایران یا مؤسسه تحقیقات شیلات ایران و یا شرکت های خصوصی مرتبط استخدام شوید.  ولی معمولا پرورش دهنده های ماهی به صورت مستقل کار کرده و کسب و کار خود را دارند. در این سال ها نیز که بحث کارآفرینی و خود اشتغالی بسیار مطرح می باشد، این حوزه کاری در کنار سختی هایش، به عنوان یکی از بهترین و پردرآمد ترین زمینه های کاری شناخته شده است .

به گفته مدیرعامل تعاونی پرورش ماهیان زینتی استان تهران در یک محیط 100 متری با چند آکواریوم دو نفر میتوانند مشغول کار شوند و با توجه به استقبال خوبی که از فروش ماهیان زینتی در کشور صورت گرفته می توانند درآمد خوبی داشته باشند. در سال های اخیر نیز وزارت جهاد کشاورزی طرح پرورش ماهیان زینتی را جزو طرح اشتغال خانگی قرارداده است و وام هایی را در این خصوص اعطا می کند.

بنابر گفته یکی از پرورش دهندگان با تجربه کشور، در طراحی یک مزرعه تولید ماهی (خوراکی) رعایت اصول زیر برای دستیابی به حداکثر تولید  توصیه می شود :
 

• جانمايي دقیق و صحیح محل احداث پروژه

• استفاده از طراحي استخرهاي پرورش به شيوه مدار بسته

• استفاده از آب برگشتی تا حداکثر ممکن

• استفاده از حداقل مصرف انرژی

• طراحی بر اساس ماژولهای جداگانه (به دلیل امکان احداث چند مرحله ای ،مدیریت آسانتر ،عدم تسری بیماری احتمالی به تمام مزرعه و ...)

• هوادهی قبل از ورود آب به استخر

• جلوگیری از ریز شده مواد جامد معلق در استخرها

• جداسازی آب غلیظ و رقیق در خروجی هر استخر

• استفاده از فیلتراسیون چند مرحله ای (هیدرولیکی-فیزیکی-بیولوژیکی_شیمیایی )

• نزديكي مزرعه پرورش ماهی به بازارهای مصرف

• استفاده از آب چاه و دوري از آلودگيهاي و استرس هاي رودخانه اي

 
وضعیت استخدام این شغل در برخی از کشورهای جهان به شرح زیر است :

استرالیا - در 5 سال گذشته میزان استخدام پرورش دهندگان ماهی  رشد 60.3 درصدی داشته و پیش بینی می شود در آینده رشد کاهشی داشته باشد.
 
 

درآمد پرورش دهنده ماهی

درآمد پرورش ماهی (خوراکی یا زینتی) تابعی از شرایط و عوامل گوناگون است. اقلیم منطقه، دانش و تجربه پرورش دهنده، میزان استفاده از تسهیلات بانکی و دولتی، سرمایه اولیه و سایر عوامل دیگر هر یک به اندازه ای در میزان درآمد حاصل از کار برای یک تولید کننده ماهی مؤثر است. متأسفانه در این خصوص اطلاعات دقیقی در کشور منتشر نشده است.

اما برای افرادی که در استخدام یک مزرعه پرورش ماهی یا شرکت فعال در این زمینه درمی آیند حقوق و مزایای قابل پیش بینی تری مورد انتظار است و معمولا از حقوق دستمزد تعیین شده در قانون کار پیروی می کند.

همچنین کارکنان شیلات و سایر سازمان های مرتبط دولتی نیز بر اساس قانون خدمات کشوری حقوق دریافت خواهند کرد.

  
درآمد یک پرورش دهنده ماهی در برخی از کشورهای جهان به شرح زیر است :

استرالیا - متوسط درآمد سالیانه در این شغل 38.200 دلار ( قبل از کسر مالیات) می باشد.

انگلستان -  متوسط درآمد سالیانه کارگران این بخش بین 20.000 تا 27.000 دلار و برای مدیران این حوزه حدود 57.500 دلار می باشد.
 

شخصیت های مناسب این شغل

این تیپ شخصیتی از اطلاعات فنی و تخصصی خوبی برخوردار بوده و به خوبی می تواند با ابزارها و مواد مختلف کار کند. او عاشق هیجان و کارهای نشاط آور است.

این تیپ شخصیتی از مشاغل ملموس لذت می برد. او قدرت مشاهده خوبی داشته و به جزئیات توجه زیادی دارد.

این تیپ شخصیتی دوست دارد کارش همراه با تفریح، استقلال و انعطاف کافی باشد.

برخی از پرورش دهندگان ماهی برتر کشور

	مرحوم شاهرخی : بنیانگذار صنعت پرورش ماهی زینتی در کشور
	محمد تقی برخوردار : کارآفرین برتر بخش کشاورزی کشور و پرورش دهنده ماهی خاویاری در استان قم برای اولین بار
	هما احمدی : پرورش دهنده نمونه ماهیان سردآبی در کشور