معرفی شغل مهندس پزشکی

مهندسی پزشکی کاربرد علوم مهندسی در حوزه پزشکی برای تشخیص و درمان بیماری ها است. حوزه مهندسی پزشکی به دنبال برطرف کردن نیازهای پزشکی در زمینه طراحی، ساخت و نگهداری تجهیزات و ابزارهای پزشکی برای کاربردهای پیشگیری، تشخیص و درمان بیماریها به کمک علوم مهندسی است.

مهندسی پزشکی یک تخصص بین رشته ای است که علاوه بر کاربردهای زیاد آن در تشخیص و درمان، ارتباط نزدیکی با بسیاری از علوم دیگر دارد. این امر باعث افزایش پیچیدگی و جذابیت حوزه مهندسی پزشکی شده است.

به طور کلی زمینه کار مهندس پزشکی در حوزه های زیر می باشد : 

1- طراحي و ساخت
الف) طراحي و ساخت دستگاه‌هاي آزمايشگاهي و الكترونيكي و تجهيزات مربوط به آنها
ب) طراحي و ساخت بخش‌هاي مكانيكي و برقي سيستم‌‌هاي تصويرگر پزشكي
ج) طراحي و ساخت سيستم‌هاي اندازه‌گيري پزشكي و بيمارستاني
د) طرحي و ساخت قطعات و اندام مصنوعي بدن و موادي كه در طول تشخيص، درمان و معالجات بيماري‌ها به كار مي‌رود.

2- تعمير و نگهداري و بهينه‌سازي
از ديگر زمينه‌هاي كاري مهندسي پزشكي ميتوان به تعمير، نصب، راه‌اندازي و نگهداري وسايل مورد نياز اشاره كرد كه واضح است كه اين نيروي مجرب بايد داراي اطلاعات كافي در مورد قطعات و جزييات كار آن وسايل يا دستگاه باشد كه در كنار اين موارد مسأله بهينه‌سازي يا تلفيق دستگاه‌ها و عملكرد آنها نيز مطرح است و دامنه كاربرد اين زمينه آنچنان وسيع است كه سالانه صدها مقاله در جهان در اين زمينه چاپ مي‌شود.

3- خريد و فروش تجهيزات پزشکي    
بدون شك صنعت تجهيزات پزشكي، يكي از سودآورترين صنايع جهان است و البته به دليل شرايط خاص كاربري و درگير بودن با مقوله سلامت انسان از حساسيت ويژه‌اي برخوردار است.

مهندسان پزشکی تخصص های مختلفی دارند که با توجه به آن وظایف و حوزه کاری آنها نیز متفاوت است. در ادامه به این تخصص ها اشاره می شود.

مهندس پزشکی با تخصص بیوالکتریک کار طراحی، تجهیز و نگهداری دستگاه های پزشکی و یا سفارش آنها از خارج از کشور را برعهده دارد. بیوالکتریک علم استفاده از اصول الکتریکی ، مغناطیسی و الکترومغناطیسی در حوزه پزشکی است. مهندس پزشکی در این تخصص اطلاعات تخصصی مهندسی برق، مهندسی کامپیوتر، مهندسی فناوری اطلاعات و پزشکی را دارد و در کار خود به کار می گیرد. مهندس پزشکی با تخصص بیوالکتریک در حوزه های پردازش علائم حیاتی، پردازش تصاوير پزشكي و تصويربرداري، پردازش صوت وگفتار و طراحي سيستم هاي گفتار درماني، مدلسازي سيستم هاي بيولوژيک، طراحي بخش هاي الکترونيکي و کنترل اعضاء و اندام مصنوعي ثبت سيگنال هاي حياتي و طراحي سيستم هاي مانيتورينگ بيمارستاني، طراحي و ساخت سيستم هاي درماني و آزمايشگاهي پزشکی، طراحی بانکهای اطلاعاتی پزشکی، طراحی سیستم های مورد نیاز در مانیتورینگ و یا جراحی بیمار از راه دور و ایجاد شبکه های تبادل اطلاعاتی بین مراکز آموزشی-درمانی و بیمارستانهای کشور جهت کنترل بیماریهای مسری ، انتقال بیماران و... فعالیت می کند.

مهندس پزشکی با تخصص بیو مکانیک در حوزه علم مکانیک و استفاده از آن در حوزه پزشکی و علوم زیستی دانش و تبحر کافی را دارد. این تخصص مهندس پزشکی از قوانین دینامیک جامدات برای تحلیل های حرکتی، دینامیک سیالات برای ارزیابی جریان های درون محیطهای زیستی، ترمودینامیک و انتقال حرارت برای تحلیل رفتارهای سلولی و انتقال مواد و جرم بین موجود زنده و محیط و رباتیک برای خلق وسایل تشخیصی و درمانی جدید استفاده می کند. به طور کلی این مهندس پزشکی مفاهیم مکانیکی را در زمینه های پزشکی به کار می برد.  به عنوان مثال در ساخت‌ دست‌ یا پای‌ سیبرنتیکی‌ و قلب‌ مصنوعی‌ باید یک‌ متخصص‌ بیومکانیک‌ در مورد نحوه‌ حرکت‌ اندام‌های‌ یاد شده‌ نظر بدهد. همچنین‌ در زمینه‌ سازگاری‌ محیط‌ صنعتی‌ و غیرصنعتی‌ با بدن‌ انسان‌ علم‌ بیومکانیک‌ نقش‌ مهمی‌ را ایفا می‌کند.

مهندس پزشکی با تخصص بیومواد با تهيه‌ مواد گوناگون مصنوعي (از قبیل‌ پلیمرها، سرامیک‌ها، کامپوزیت‌ها و مواد فلزی) و طبيعي، طراحي روش‌هاي ساخت و قالب‌گيري نهايي ماده و در نهايت اصلاح مواد براي كاربرد اختصاصي در پزشكي سر و کار دارد. برخی از کاربردهای این  مواد در بدن عبارتند از :

• موادی که جایگزین یک بافت یا ارگان خاصی از بدن می شوند و باید رفتارهایی مشابه عضو جایگزین شده در بدن داشته باشند که این مورد بیشتر در کاربرد های مهندسی بافت مطرح است.

• موادی که به انجام یک پروسه خاص در بدن کمک می کنند تا یک فرایند در بدن راحت تر انجام بشود مثل انتخاب موادی که مناسب  یک حامل دارویی در رهایش دارو باشد تا پروسه دارورسانی در بدن راحت تر انجام بشود.

• یا موادی که بعنوان جایگزین اعضای بدن یا در کنار عضوی از بدن،ساخته و بکار برده می شوند،مانند طراحی موادی برای ساخت یک پروتز،بعنوان جایگزین یک ارگان در بدن،و طراحی موادی برای ساخت ارتز،برای کمک و بهبود به عملکرد یک ارگان،که این موارد بیشتر در ایمپلنت و جایگزین های بافتی،مطرح است.

 مهندس پزشکی گرایش بیومواد باید درك و فهم درستی از شيمي و فيزيك مواد و محيط بيولوژيك بدن داشته باشد. مهندس پزشکی با گرایش بیومواد با کمک اطلاعات و تخصص خود، نقش مهمی در حل مشکلاتی از این قبیل دارد: جايگزيني و تعويض اعضاء و اندام‌هايي از بدن كه بر اثر بيماري يا آسيب، كاربري خود را از دست داده‌اند و به کمک تخصص بیومواد می توان جراحت يا بيماري اعضاء مذكور التيام داد، كاربري و عمل آنها را اصلاح و ناهنجاري يا وضعيت غير طبيعي آنها را تصحيح کرد.

مهندسی پزشکی با تخصص بالینی همراه با گروهي متشكل از پزشكان، پرستارها و تكنسين ها يك تيم درماني را تشكيل مي دهند. کار اصلی این تخضض مهندسی پزشکی به کارگیری تکنولوژی در فرآيندهاي بيماري و باليني است . این مهندس پزشکی هم چنين تجهيزات مورد نياز پزشكان و بيمارستان را در زمينه هاي خاص،طراحي يا تطبيق مي دهد. البته تمامي اين موارد مستلزم بهره گيري از سيستم هاي كامپيوتري، به همراه تجهيزات و نرم افزارهاي طراحي شده براي كنترل اين تجهيزات، جمع آوري اطلاعات وتجزيه و تحليل آنهاست. بنابراین مهندس پزشکی با تخصص بالینی باید همواره از آخرین تکنولوژی ها و دستاوردهای این حوزه آگاهی داشته باشد.

شاید بتوان تخصص های ذکر شده را به عنوان تخصص های اصلی و پایه مهندسی پزشکی مطرح کرد. البته تخصص های دیگری نیز در این حوزه وجود دارد که به نوعی از دل موارد بالا بیرون آمده است. از جمله آنها می توان به مهندسی بافت، مهندسی ورزش و ... اشاره کرد. به عنوان مثال مهندسی بافت که ارتباط زیادی با تخصص بیومتریال دارد، به استفاده از اصول و روشهای مهندسی و علوم زیستی جهت درک عمیق ارتباط بین ساختمان و عملکرد بافتهای بدن پستانداران در شرایط مختلف سلامت و بیماری و تولید جایگزین های بیولوژیک جهت بازسازی ، حفظ و یا بهبود عملکرد بافتها می پردازد.

در ادامه برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد شغل مهندسی پزشکی با وظابف،مهارت ها و توانمندی های لازم مهندس پزشکی، تحصیلات لازم برای ورود به شغل مهندسی پزشکی، بازارکار، آینده شغلی و فرصت های استخدامی مهندسی پزشکی، درآمد و حقوق مهندس پزشکی و برخی از افراد معروف و مشهور در این حوزه آشنا می شوید.

وظایف مهندس پزشکی

به طور کلی وظایف اصلی مهندس پزشکی را می توان در موارد زیر خلاصه کرد :

• انجام کارهای تحقیقاتی و پژوهشی نظری و عملی در خصوص تولید یا بهبود کیفیت تجهیزات و دستگاه های پزشکی

• طراحی و تولید لوازم ، تجهیزات و دستگاه های پزشکی

• نصب و راه اندازی تجهیزات پزشکی

• آموزش نحوه استفاده و نگهداری از تجهیزات و دستگاه های پزشکی به کارکنان بیمارستان ها، پزشکان و ...

• نظارت واجرای عملیات صادرات و واردات تجهیزات و دستگاه های پزشکی

مهارت و توانمندی های مورد نیاز مهندس پزشکی

• داشتن علاقه و آشنایی کافی با علومی مانند ریاضیات، فیزیک، شیمی و زیست شناسی

• توانایی مناسب در حوزه مهندسی مرتبط با تخصص خود – به عنوان مثال مهندس پزشکی بیوالکتریک باید در مباحث برق و الکترونیک و مهندس پزشکی بیومکانیک در مباحث مکانیک تسلط داشته باشد.

• خلاقیت و نوآوری – به دلیل جدید بودن این حوزه، بسیاری از زمینه های شغلی به تحقیقات و اختراع روش ها و ابزارهای پزشکی مربوط می شود.

• علاقه به کارهای تحقیقاتی – بخشی از کار مهندس پزشکی به پژوهش و تحقیقات مربوط می شود.

• آشنایی با بازاریابی و فروش – به خصوص برای مهندسان پزشکی که در کار واردات و صادرات تجهیزات و دستگاه های پزشکی فعالیت می کنند.

• آشنایی با زبان انگلیسی برای فهمیدن دستورالعمل های مربوط به نحوه استفاده و بکارگیری دستگاه ها و تجهیزات پزشکی وارداتی،  دسترسی داشتن به آخرین اطلاعات و اخبار مرتبط و برقراری ارتباط با شرکت های تحهیزات پزشکی خارجی 

و مهارت های مربوط به نرم افزارهای تخصصی مهندسی پزشکی :

امروزه نرم افزارهای رایانه ای یکی از مهم ترین ابزارهای کمکی مهندس پزشکی است که یاری گر او در رسیدن به اهدافش می باشد. اگر به بررسی اجمالی آگهی های استخدامی مهندس پزشکی بپردازید، متوجه خواهید شد اکثر کارفرماها، شرکت ها و سازمان ها یکی از شرایط جذب مهندس پزشکی را تسلط بر نرم افزارهای مربوط به حوزه مهندسی پزشکی قرار داده اند.

بنابراین اگر می خواهید در شغل مهندسی پزشکی موفق باشید، به راحتی و سریعا بتوانید شغل مناسب و پردرآمدی را در حوزه تخصصی خود یعنی مهندسی پزشکی پیدا کنید و یا اگر شاغل در این حوزه هستید و می خواهید پله های ترقی را سریعتر طی کنید، مطمئن باشید یادگیری نرم افزارهای تخصصی مهندسی پزشکی یکی از راه های اصلی و مطمئن برای شماست.

مهم ترین نرم افزارهای تخصصی و کاربردی مهندسی پزشکی عبارتند از :

• نرم افزار LabVIEW

• نرم افزار Pspice

• نرم افزار Proteus

• نرم افزار MATLAB

تحصیلات لازم برای ورود به شغل مهندسی پزشکی

برای ورود به شغل مهندسی پزشکی داشتن مدرک در هر یک از گرایش های مختلف رشته مهندسی پزشکی در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری الزامی است.

به دلیل اینکه دروس مهندسی پزشکی در دانشگاه تا حد بسیار زیادی جنبه علمی و نه کاربردی دارد، بسیاری از فارغ التحصیلان رشته مهندسی پزشکی مهارت و توانایی لازم برای ورود به بازارکار را ندارند. از آنجا که برای رفع این مشکل تدبیر خاصی تاکنون از سوی مسئولان و مراکز مربوطه اتخاذ نشده است، دانشجویان رشته مهندسی پزشکی باید خودشان در این زمینه اقدام کنند. بهترین راه برای کسب توانایی و مهارت لارم و کاربردی در حوزه مهندسی پزشکی، گذراندن دوره های کارآموزی مناسب در بیمارستان ها و شرکت های تجهیزات پزشکی است.

آینده شغلی، بازارکار و فرصت های استخدامی مهندس پزشکی

از آنجا که قیمت تجهیزات و دستگاه های پزشکی معمولا بسیار بالا است، بحث نحوه صحیح استفاده و نگهداری از آنها برای پزشکان و مراکز مختلفی مانند بیمارستان ها بسیار مهم می باشد. بنابراین مهندسان پزشکی ،که برای رفع این نیاز حضورشان ضروری است، می توانند جذب مراکز درمانی و بیمارستان ها شوند.

بسیاری از ابزار، تجهیزات و دستگاه های پزشکی از کشورهای دیگر به ایران وارد می شوند. در گذشته این پزشکان بودند که کارهای مربوط به سفارش دهی و امور فنی آنها را انجام می دادند که به دلیل نداشتن تخصص کافی و دانش فنی لازم، مشکلات مختلفی به وجود می آمد. به همین دلیل امروزه شرکت های وارد کننده و همچنین صادرکننده این تجهیزات، از مهندسان پزشکی که دانش و تخصص لازم و مرتبط را دارند، استفاده می کنند. شاید بتوان گفت بخش عمده ای از فارغ التحصیلان مهندسی پزشکی جذب این شرکت ها می شوند.

همچنین مهندس پزشکی که تجربه و سرمایه کافی داشته باشد، می تواند به طور مستقل شرکت وارد کننده تجهیزات پزشکی راه اندازی کرده و حتی نمایندگی شرکت های خارجی را بگیرد .

به طور کلی از آنجایی که در حال حاضر حدود 80 درصد صنعت پزشکی کشور ما را تجارت نجهیزات پزشکی تشکیل می دهد، اکثر فارغ التحصیلان مهندسی پزشکی جذب حوزه خرید و فروش تجهیزات پزشکی می شوند.

به دلیل جدید بودن حوزه مهندسی پزشکی زمینه های تحقیقاتی و پژوهشی مناسبی در کشور وجود دارد که مهندسان پزشکی، به خصوص آنهایی که در رده های عالی تحصیل کرده اند، می توانند جذب مراکز تحقیقاتی و پژوهشکده ها شوند.

شرکت ها یا کارخانجات تولید کننده انواع وسایل، تجهیزات و دستگاه های پزشکی از دیگر مکان هایی است که بسیاری از مهندسان پزشکی جذب آنها می شوند.

همچنین در صورت داشتن علاقه به آموزش و مدارک تحصیلی لازم، فارغ التحصیلان مهندسی پزشکی می توانند در دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی به آموزش و تدریس و پژوهش بپردازند.

شغل مهندسی پزشکی در بیشتر کشورهای دنیا هم از بازارکار خوبی برخوردار است. ارتباط بسیار نزدیک مهندسی پزشکی با حوزه پزشکی و سلامت انسان ها، موجب وجود نیاز همیشگی و مداوم به این شغل شده است. در سال های اخیر در رتبه بندی های مختلف معمولا این شغل جزء بهترین مشاغل ( از لحاظ درآمدی، آینده شغلی، پیشرفت شغلی و ...) قرار داشته است.

روند استخدام شغل مهندسی پزشکی در برخی از کشورهای جهان عبارتند از :

آمریکا – پیش بینی می شود میزان استخدام مهندس پزشکی بین سال های 2010 تا 2020، رشد 62 درصدی خواهد داشت. این در حالی است که متوسط این رشد برای همه مشاغل 14 درصد اعلام شده است.
 



درآمد و حقوق مهندس پزشکی

میزان درآمد مهندس پزشکی با توجه به میزان تجربه، دانش و تخصص، محل و نوع کار متفاوت است. مهندس پزشکی که در بخش دولتی مشغول به کار است، مطابق با قانون مدیریت خدمات کشوری حقوق دریافت می کند. البته معمولا بیشتر مهندسان پزشکی در بخش خصوصی فعالیت کرده و با توجه به معیارهای ذکر شده، معمولا درآمدهای مختلفی دارند.

 در کشور ما و حتی در جهان یکی از زمینه های شغلی اصلی برای مهندس پزشکی بخش تجارت و بازرگانی در حوزه تجهیزات، ابزار و دستگاه های پزشکی است. مطابق با آمارهای موجود تعداد زیادی از مهندسان پزشکی جذب این حوزه می شوند. آنهایی که سرمایه، تجربه و شم تجاری خوبی داشته باشند، می توانند به طور مستقل در این زمینه شرکتی تاسیس و در صورت موفقیت می توانند درآمد زیادی کسب کنند.

درآمد شغل مهندس پزشکی در برخی از کشورهای جهان عبارتند از :

آمریکا - متوسط درآمد سالیانه مهندس پزشکی در سال 2013، 85.000 دلار می باشد.

استرالیا – متوسط درآمد سالانه مهندس پزشکی در استرالیا در سال 2013، 57.300 دلار آمریکا می باشد.

انگلستان - متوسط درآمد سالانه مهندس پزشکی در سال 2013، 47.500 دلار آمریکا می باشد.

کانادا - متوسط درآمد سالانه مهندس پزشکی در سال 2013، 57.500 دلارآمریکا می باشد.
 

 

تیپ های شخصیتی مناسب شغل مهندسی پزشکی

این تیپ شخصیتی شان اجتماعی و سطح نفوذی را که به دنبالش است، در این شغل می یابد. او از زمینه های رو به رشد مهندسی پزشکی لذت برده و دوست دارد دانش خود را در دنیای پیرامونش به کار بگیرد.

برخی از افراد معروف و برجسته در حوزه مهندسی پزشکی

	دکتر سید محمدرضا هاشمی گلپایگانی : بنیانگذار مهندسی پزشکی در ایران، چهره ماندگار کشور و استاد دانشگاه امیرکبیر
	دکتر فتح‌الله مضطرزاده : استاد برتر و چهره ماندگار مهندسی پزشکی، دارای بیش از 130 مقاله معتبر ISI و چندین کتاب معتبر در زمینه مهندسی پزشکی و مهندسی بافت
	دکتر سیامک نجاریان : استاد نمونه کشوری حوزه مهندسی پزشکی، مخترع و پژوهشگر برتر، دارای مدرک دکتری و فوق دکتری مهندسی پزشکی از دانشگاه آکسفورد انگلستان و مولف چندین کتاب معتبر جهانی در مهندسی پزشکی