زندگی نامه دکتر محمود حسابی

پروفسور سید محمود حسابی‌، در سال ‌ 1281 (ه.ش)، از پدر و مادری‌ تفرشی‌، در تهران‌ زاده‌ شدند. پس‌ از سپری ‌نمودن‌ چهار سال‌، از دوران‌ كودكی‌ در تهران‌، به‌ همراه‌ خانواده‌(پدر، مادر و برادر) عازم‌ شامات‌ گردیدند. در هفت سالگی‌ تحصیلات‌ ابتدایی‌ خود را، در بیروت‌، با تنگدستی‌ و مرارت‌های‌ دور از وطن‌، در مدرسه‌ كشیش‌های‌فرانسوی‌، آغاز كردند و هم‏زمان‌ توسط‌ مادر فداكار، متدین‌ و فاضله‌ خود (خانم‌ گوهرشاد حسابی)، تحت‌ آموزش‌ تعلیمات‌ مذهبی‌ و ادبیات‌ فارسی قرار گرفتند. شروع‌ تحصیلات‌ متوسطه‌ ایشان‌، مصادف‌ با آغاز جنگ‌ جهانی‌ اول‌ و تعطیلی‌ مدارس‌ فرانسوی‌ زبان ‌بیروت‌ بود. از این‌ رو پس‌ از دو سال‌ تحصیل‌ در منزل‌، برای‌ ادامه‌ به‌ كالج‌ آمریكایی‌ بیروت‌ رفتند.


تحصیلات دانشگاهی

 استاد حسابی در سن‌ هفده‌سالگی‌ لیسانس‌ ادبیات‌، در نوزده‌ سالگی‌ لیسانس‌ بیولوژی‌ و پس‌ از آن‌، مدرك‌ مهندسی‌ راه‌ و ساختمان‌ را اخذ نمودند. در آن‌ زمان‌ با نقشه‌كشی‌ و راه‏سازی‌ به‌ امرار معاش‌ خانواده‌ کمك‌ می‌كردند. استاد همچنین‌ در رشته‌های‌ پزشكی‌، ریاضیات‌ و ستاره‌شناسی‌ به‌ تحصیلات‌ آكادمیك‌ پرداختند. شركت‌ راه‏سازی‌ فرانسوی‌ كه ‌استاد در آن‌مشغول‌ به كار بودند، به پاس‌ قدردانی‌ از زحماتشان‌ ایشان‌ را برای‌ ادامه‌ تحصیل‌، به‌ كشور فرانسه‌ اعزام‌كرد و بدین‌ ترتیب در سال‌ 1924 م به‌ مدرسه‌ عالی‌ برق‌ پاریس‌ وارد و در سال ‌ 1925 م فارغ‌التحصیل‌ شدند. هم‏زمان‌ با تحصیل‌ در رشته‌ معدن‌، در راه‌آهن‌ برقی‌ فرانسه‌ مشغول‌ به‌ كار گردیدند، و پس‌ از پایان‌ تحصیل‌ در این ‌رشته، كار خود را در معادن‌ آهن‌ شمال‌ فرانسه‌ ومعادن‌ زغال‌ سنگ‌ ایالت‌ «سار» آغاز كردند. سپس به دلیل‌ وجود روحیه‌ علمی‌، به‌ تحصیل‌ و تحقیق‌ در دانشگاه‌ سوربن‌ در رشته‌ فیزیك‌ پرداختند، و در سال‌ 1927 (م) در سن‌ بیست‌ و پنج‌ سالگی، دانش‏نامه‌ دكترای‌ فیزیك‌ خود را با ارایه‌ رساله یی تحت‌ عنوان‌ «حساسیت‌ سلول‏های ‌فتو الكتریك» با درجه‌ عالی‌ دریافت‌ كردند.


علایق جانبی

استاد قرآن‌ كریم‌ را حفظ‌ و به‌ آن‌ اعتقادی‌ ژرف‌ داشتند. دیوان‌حافظ‌ را نیز از بر داشته‌ و به‌ بوستان‌ و گلستان‌ سعدی، شاهنامه‌ فردوسی‌، مثنوی‌ مولوی ‌و منشآت‌ قائم‌ مقام‌ اشراف‌كامل‌ داشتند. استاد با شعر و موسیقی‌ سنتی‌ ایران‌ و موسیقی‌ كلاسیك‌ غرب‌ به‌ خوبی‌ آشنایی‌ داشتند و در چند رشته‌ ورزشی‌، موفقیت‏هایی‌ كسب‌ نمودند كه‌ از آن‌ میان‌ می‌توان‌ به‌ دیپلم‌ نجات‌ غریق‌ در رشته‌ شنا اشاره‌ نمود.

دكتر حسابی‌ به‌ ایران‌، فرهنگ‌ و ادب‌ و اعتقادات‌ سنتی‌ و مذهبی‌ این‌ سرزمین‌ عشق‌ می‌ورزیدند و گذشته‌ از سفر به‌ كشورهای‌ متعدد عالم‌، به‌ سراسر ایران‌، سفر كرده‌ بودند و از این مسافرت‏های پربار داخلی‌ و خارجی‌، ‌یادداشت‌ها و سفرنامه‌های‌ بسیاری‌ به جای‌ نهادند.


برخی از دستاوردها و خدمات
 

• تهیه‌ اولین‌ نقشه‌برداری‌ علمی‌، فنی‌ و مهندسی‌كشور (تهیه‌ نقشه‌ نوین‌ راه‌ ساحلی‌ سراسری‌ میان‌ بنادر خلیج‌ فارس‌، بندر لنگه‌ به‌ بوشهر) (1306 ه . ش‌)

•  تأسیس‌ مدرسه‌ مهندسی‌ وزارت‌ راه‌ و تدریس‌ در آن (‌ 1307 ه . ش)

•  تأسیس‌ دارالمعلمین‌ عالی‌، و تدریس‌ درآن (‌ 1307 ه . ش‌

• ساخت‌ اولین‌ رادیو در كشور (1307 ه . ش‌)

•  تأسیس‌ دانش‏سـرای‌ عالی‌ و تدریس‌ در آن ‌(1308 ه . ش‌)

•  ایجاد اولین‌ ایستگاه‌ هواشناسی‌ در ایران (‌ 1310 ه . ش)

•  نصب‌ و راه‌اندازی‌ اولین‌ دستگاه ‌رادیولوژی‌ در ایران (‌ 1310ه . ش)

•  تعیین‌ ساعت‌ ایران (‌ 1311 ه . ش)

•  تأسیس‌ اولین‌ بیمارستان‌ خصوصی‌، در ایران به نام‌ "بیمارستان‌ گوهرشاد" (به یاد مادر گرامیشان‌ 1312 ه . ش)

•  ساخت‌ راه ‌تهران‌ به‌ شمشك‌ جهت‌ معادن‌ ذغال‌ سنگ (‌ 1312 ه . ش)

•  پیشنهاد و تدوین‌ قانون‌ تأسیس‌ دانشگاه‌ تهران و تأسیس‌ دانشكده‌ فنی 1313) ه . ش‌) و ریاست‌ آن‌ دانشكده‌ (تا 1315  ه . ش‌) تدریس‌ در آن

• تأسیس‌ دانشكده‌ علوم‌ و ریاست‌ آن‌ دانشكده‌ (از 1321 تا 1327، و از 1330 تا 1336 ه . ش‌) و تدریس‌ در گروه‌ فیزیك‌ آن‌ دانشكده تا واپسین‌ روزهای‌ عمر

•  تأسیس‌ مركز عدسی‌سازی‌- دیدگانی‌- اپتیك‌ كاربردی‌ در دانشكده‌ علوم ‌دانشگاه‌ تهران

•  ماموریت‌ خلع‌ ید از شركت‌ نفت‌ انگلیس‌، در دولت‌ دكتر مصدق‌

•  اولین رییس‌ هیئت‌‏مدیره و مدیرعامل‌ شركت‌ ملی‌ نفت‌ ایران

• وزیر فرهنگ‌ در دولت‌ دكتر مصدق 1330) ه . ش)

•  پایه‌گذاری‌ مدارس‌ عشایری و تأسیس‌ اولین‌ مدرسه‌ عشایری‌ ایران (‌ 1330 ه . ش‌)

•  مخالفت‌ با طرح‌ قرارداد ننگین‌ كنسرسیوم‌ وكاپیتولاسیون‌ در مجلس

• مخالفت‌ با عضویت‌ دولت‌ ایران در قرارداد سنتو «پاكت‌ بغداد» در مجلس

•  پایه‌گذاری ‌مؤسسه‌ ژئوفیزیك‌ دانشگاه‌ تهران (‌1330 ه . ش‌)

•  پایه‌گذاری‌ مركز تحقیقات و رأكتور اتمی‌ دانشگاه‌ تهران

• تأسیس‌ سازمان‌ انرژی‌ اتمی و عضو هیئت‌ دایمی‌ كمیته‌ بین‌المللی‌ هسته‌ای (‌1330 ، 1349 ه . ش)

• تدوین‌ قانون ‌ستاندارد و تأسیس‌ مؤسسه‌ استاندارد ایران 1333)هـ.ش‌)

•  تأسیس‌ اولین‌ رصدخانه‌ نوین‌ در ایران

•  تأسیس‌ اولین‌ مركز مدرن‌ تعقیب‌ ماهواره‌ها در شیراز (1335 ه . ش‌)

•  پایه‌گذاری‌ مركز مخابرات‌ اسدآباد همدان (‌ 1338 ه. ش)

•  تشكیل‌ و ریاست‌ كمیته‌ پژوهشی‌ فضای‌ ایران و عضو دایمی‌ كمیته‌ بین‌المللی‌ فضا (1360 ه . ش‌)

• تاسیس‌ انجمن ‌موسیقی‌ ایران

• مؤسس‌ و عضو پیوسته‌ فرهنگستان‌ زبان‌ ایران‌ (از 1349 ه . ش تا آخرین‌ روزهای‌ فعالیت)

آشنایی با چند زبان خارجی

استاد، به‌ چهار زبان‌ زنده‌ دنیا فرانسه‌، انگلیسی‌، آلمانی‌ و عربی‌ مسلط‌ بودند و به‌ زبان‏های‌ سانسكریت‌، لاتین‌، یونانی‌، پهلوی‌، اوستایی‌، تركی‌ و ایتالیایی‌ اشراف‌ داشتند.


تحقیقات و پیشرفت های علمی

در زمینه‌ تحقیق‌ علمی‌ 25 مقاله‌، رساله‌ و كتاب‌ از استاد به‌ چاپ‌ رسیده‌ است‌. تئوری‌ « بی‌نهایت‌ بودن‌ ذرات‌» ایشان‌ در میان‌ دانشمندان‌ و فیزیك‏دانان‌ جهان شناخته‌ شده‌ است‌.
نشان‌ «اوفیسیه‌ دولا لژیون‌ دونور» و نشان‌ «كوماندور دولا لژیون‌ دونور»، بزرگترین‌ نشان‏های‌ كشور فرانسه، به‌ ایشان اهدا گردید.

استاد تنها شاگرد ایرانی‌ پروفسور اینشتین‌ بوده و در طول‌ زندگی با دانشمندان‌ تراز اول‌ جهان‌ نظیر شرودینگر، بورن، فرمی‌، دیراك، بوهر، ... و با فلاسفه‌ و ادبایی‌ همچون‌ آندره‌ژید، برتراند راسل، ... تبادل‌ نظرداشته‌اند. ایشان‌، از سوی‌ جامعه‌ علمی‌ جهان، به‌ عنوان‌ « مرد اول‌ علمی‌ جهان ‌ 1990 م‌« برگزیده‌ شدند  و در كنگره‌ "شصت‌ سال‌ فیزیك‌ ایران‌" (1366 ه . ش‌) ملقب‌ به‌ "پدر فیزیك‌ ایران‌" گردیدند.


وفات

پروفسور حسابی در 12 شهریور 1371 (ه . ش‌) در بیمارستان‌ دانشگاه‌ ژنو به‌ هنگام‌ معالجه‌ قلبی‌ بدرود حیات‌ گفتند. مقبره‌ استاد بنا به‌ خواسته‌ ایشان‌، در زادگاه‌ خانوادگی‌ شان در شهر دانشگاهی‌ تفرش‌ قرار دارد.


برای کسب اطلاعات بیشتر درباره این استاد ارجمند می توانید به سایت زیر مراجعه کنید:

http://www.hessaby.com