معرفی شغل کارشناس مراقبت پرواز

اگر موضوع ایمنی هواپیماها و پروازها برایتان جذاب است و به دنبال شغلی چالشی هستید، این شغل می تواند برای شما مناسب باشد.

مراقبت پرواز سیستمی است که برای جلوگیری از تصادفات و ایجاد بستری مناسب و کارآمد برای حرکت روان ترافیک (عبور و مرور) هوایی، راهنمایی‌های لازم را به کلیه یگانهای پروازی ارائه می‌دهد. بدون مراقبت پرواز هيچگونه پروازي انجام نمي‌شود. در پرواز‌هايي که شب انجام مي‌شود، يا وقتي هوا ابريست، خلبان ديد ندارد يعني نمي‌تواند جايي را ببيند. بیشتر پروازهاي جهان داراي چنين شرايطي است. در چنين شرايطي اگر مراقبت پرواز نباشد خلبان قادر به هيچ کاري نيست. اساسا هواپيما با فرمان مراقبت پرواز روشن مي‌شود و تا سر باند مي‌رود و با فرمان مراقبت پرواز است که هواپيما پرواز مي‌کند.

مراقبت پرواز به سه زیر مجموعه تخصصی عمده قابل تفکیک می‌باشد :

واحد برج مراقبت (Tower) : این واحد مسئول هدایت ترافیک هوایی در محدوده استوانه‌ای شکل اطراف فرودگاه و تا ارتفاع مشخصی می‌باشد که این محدوده با توجه به میزان پروازها و امکانات هر فرودگاه متغیر می‌باشد ولی به طور متداول شامل یک استوانه فرضی به مرکز فرودگاه به شعاع ۵ تا ۳۰ ناتیکال مایل و ارتفاع ۵ تا ۲۵ هزارپایی سطح زمین می‌باشد.

واحد کنترل مسیر پرواز  (Area Control Center): ترافیک موجود در مسیر بین پایانه‌های اصلی و همچنین نقاطی که به دلیل نداشتن ترافیک قابل توجه، نیازی به یک پایانه مجهز ندارند، توسط واحد مرکز کنترل (Area Control Center) هدایت می‌شوند. همچنین مرکز کنترل مسئول هماهنگی بین واحدهای مراقبت پرواز تمام فرودگاه های کشور را بر عهده دارد و به طور خلاصه تمام وسایل پرنده قبل از بلند شدن از زمین باید از این مرکز مجوز مربوطه را دریافت کنند.

واحد کنترل تقرب (Approach) : در فرودگاه هایی که دارای تعداد پروازهای بالاتری هستند و همچنین در مناطقی که بدلیل وجود چند فرودگاه حجم ترافیک هوایی و درگیری ترافیک هوایی بالاتر از حد معمول می باشد، برای هماهنگی بیشتر بین واحد مرکز کنترل و واحد برج مراقبت و همچنین ایمنی بیشتر پروازها واحد کنترل تقرب (Approach) به همراه برج مراقبت مسئول هدایت ترافیک هوایی می‌باشد. متخصص این واحد عموماً ترافیک هوایی را به کمک رادار های نزدیک برد کنترل می‌‌کند. هماهنگ و مرتب کردن هواپیماهای ورودی برای نشستن در باند فرودگاه، توزیع هواپیماهای خروجی و ارجاع کنترل آنها به واحدهای کنترل مسیر پرواز، توسط واحد کنترل تقرب انجام می شود.

‌ متخصص‌ مراقبت‌ پرواز یا کنترلر فردی است که  اطلاعات‌ لازم‌ را در زمينه‌ نحوه‌ وزش‌ باد، نوع‌ هوا و سمت‌ باند پروازي‌ از برج‌ مراقبت‌ پرواز گرفته‌ و براساس‌ آن‌، هواپيما را هدايت‌ مي‌كند. کنترل هواپيما توسط واحد مراقبتهاي پرواز از لحظه تصميم خلبان به آغاز پرواز انجام مي شود و تمام مانورهاي پرواز از لحظه روشن کردن موتور تا فرود در مقصد و خاموش کردن موتور تحت کنترل و نظارت، قرار مي گيرد.

متخصص مراقبت پرواز باید فردی دقیق، هوشیار و از نظر بدنی در سلامت کامل باشد. او باید بتواند به درستی و به موقع تصمیم گیری کرده و در صورت بروز مساله یا مشکل به بهترین نحو آن را مدیریت و رفع کند. از آنجا متخصص مراقبت پرواز در صورت بروز سانحه اولین فردی است که اطلاع می یابد، باید بتواند ضمن حفظ آرامش خود، اطلاعات لازم را در اختیار بخش های مرتبط و مسئول قرار دهد و هماهنگی های لازم برای امدادرسانی و کمک را انجام دهد.

در ادامه با وظایف، دانش و مهارت مورد نیاز، تحصیلات لازم و نحوه ورود به شغل، آینده شغلی و بازارکار، درآمد متخصص مراقبت پرواز و برخی از افراد معروف در این حوزه آشنا می شوید.
 
 

وظایف مراقبت پرواز

• جلوگیری از برخورد هواپیماها در فضای کنترل شده

• جلوگیری از برخورد هواپیماها و موانع در اطراف فرودگاهها ، باندهای پروازی و مسیرهای خزش

• سرعت دادن و ایجاد نظم در جریان پروازها

• ارائه اطلاعات مفید و مورد نیاز خلبانان در جهت سلامت و بی‌خطری پرواز از جمله اطلاعات جوی

• اطلاع‌رسانی به مراکز تجسس و نجات در صورت بروز سانحه و آماده نمودن واحدهای ذیربط از هواپیماهایی که در حالات مختلف اضطراری قرار دارند.

 دانش و مهارت مورد نیاز

• علاقه زیاد به حوزه هوانوردی

• توان حل مساله و تصمیم گیری به موقع و سریع

• قابلیت دریافت و بررسی صحیح و سریع اطلاعات مختلف

• مهارت های ارتباطی مناسب

• آشنایی با زبان انگلیسی

• داشتن دقت بالا و توجه به جزئیات

• داشتن سرعت عمل کافی

• داشتن تمرکز بالا

• داشتن سلامت جسمی

• توان حفظ آرامش در شرایط بحرانی

• مسئولیت پذیری

تحصیلات لازم و نحوه ورود به شغل

برای ورود به این شغل علاقه مندان می توانند پس از گذراندن سال اول دبیرستان، وارد هنرستان های هوانوردی شوند. علاوه بر این افراد دارندگان مدرک پیش دانشگاهی تجربی و ریاضی می توانند در رشته مراقبت پرواز در دانشگاه تحصیل کنند. در کشور تنها مرکز آموزش عالی هوانوردی و فرودگاهی کشور رشته مراقبت پرواز را دارد و در آن دانشجو می پذیرد. برای پذیرفته شدن در این رشته افراد باید شرایط اختصاصی از جمله سلامت جسمی و روانی، دارا بودن سطح قابل قبولی در زبان انگلیسی، عدم اشکال در تکلم و نداشتن لهجه را نیز داشته باشند.

در برخی از موسسات مربوطه دوره های آموزشی مختلف در حوزه مراقبت پرواز برگزار می شود که افراد علاقه مند می توانند با گذراندن این دوره ها، در کار خود پیشرفت کنند یا با موقعیت شغلی بهتری روبرو شوند.

 

بازارکار متخصص مراقبت پرواز و آینده شغلی

متخصص مراقبت پرواز می تواند در نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران،  نیروی هوایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی،  سازمان هواپیمایی کشوری و مجموعه صنایع هوایی مشغول به کار شود.

اطلاعات دقیقی از وضعیت بازارکار و میزان استخدام متخصصان مراقبت پرواز در کشور در دسترس نمی باشد. در کشور ما برخلاف بسیاری از کشورهای پیشرفته و حتی عربی، به میزان کافی به این شغل اهمیت داده نمی شود. هنوز شغل مراقبت پرواز و ضرورت و اهمیت بالای آن برای عموم مردم و حتی برخی از مسئولان شناخته شده نیست. لذا باید تلاش شود این فرهنگ سازی در جامعه انجام شود و مردم با مشاغل مهم این چنینی که نقش کلیدی در سیستم حمل و نقل هوایی کشور دارند، آشنا شوند. این امر می تواند منجر به حل مسایل کاری شاغلان این حوزه شود.

وضعیت استخدام و آینده شغلی متخصص مراقبت پرواز در برخی کشورهای جهان عبارتند از :

آمریکا – پیش بینی می شود میزان رشد استخدام این شغل بین سال های 2010 تا 2020، 3- درصد باشد. در حالی که این میزان به طور متوسط برای مشاغل دیگر 14 درصد رشد خواهد داشت.

استرالیا – در بازه زمانی 5 سال گذشته میزان استخدام این شغل رشد 12.5 درصدی داشته است. در حالی که برای سایر مشاغل به طور متوسط رشد 7.8 درصدی اعلام شده است. پیش بینی ها نشان می دهد استخدام متخصصان مراقبت پرواز روندی کاهشی خواهد داشت.
 

 

درآمد متخصص مراقبت پرواز

اطلاعات و آمار دقیقی از میزان حقوق و درآمد متخصص مراقبت پرواز در کشور در دسترس نمی باشد. محل کار، سابقه و جایگاه شغلی (رتبه شغلی) متخصص مراقبت پرواز در میزان حقوق او موثر است.

برخی از متخصصان این حوزه معتقدند درآمد این شغل متناسب با اهمیت بالا و حساسیت آن نیست. آنها می گویند در شرایط حاضر درآمد متخصص مراقبت پرواز با مشاغلی مانند خلبانی تفاوت زیادی دارد ولی در واقع و به طور منصفانه نباید اینطور باشد. در کنار این موارد در كشور ما، حقوق و مزاياي متخصص مراقبت پرواز نسبت به كشورهاي اروپايي و حتي كشورهاي همجوار بسيار پايين است. این نشان می دهد به اندازه کافی به این شغل در کشور اهمیت داده نشده است. برای رفع این مسایل توجه مسئولان و همت و تلاش متخصصان این حوزه نیاز است.

درآمد این شغل در برخی از کشورهای جهان عبارتند از :

آمریکا – میزان درآمد متوسط سالانه متخصص مراقبت پرواز در سال 2013، 97.500 دلار بوده است.

استرالیا - درآمد متوسط سالیانه این شغل در سال 2013، معادل 82.000 دلار آمریکا می باشد.

انگلستان – درآمد متوسط سالیانه این شغل در سال 2013، معادل 61.200 دلار آمریکا می باشد.

کانادا - میزان درآمد متوسط سالانه متخصص مراقبت پرواز در سال 2013، معادل 76.000 دلار آمریکا است.
 
  
 

شخصیت های مناسب این شغل

این تیپ شخصیتی در بخش خدمات شهری بسیار عالی است. زیرا او کارهای پویا و متنوع را دوست داشته و می خواهد با دیگران در ارتباط باشد. توانایی اقدام سریع و به موقع یکی از ویژگی های او می باشد که در این شغل بسیار مفید است.

این تیپ شخصیتی از مشاغل ملموس لذت می برد. او قدرت مشاهده خوبی داشته و به جزئیات توجه زیادی دارد.

این تیپ شخصیتی از ارائه خدمت به دیگران و رفع نیازهای آنها لذت می برد. او محیط کاری چالشی و پر هیجان را دوست دارد.
 

برخی از افراد معروف و مشهور این حوزه

	مهندس محمدعلي رومينا : از اساتید معروف مراقبت پرواز و دارای ريتينگ برج و اپروچ بوشهر، مركز كنترل، برج، اپروچ و رادار مهرآباد  ورادار مشهد
	مهندس مهران هرمزدياران : یکی از پیشکسوتان مراقبت پرواز . سمت های ایشان سركشيك برج مراقبت فرودگاه بوشهر و مركز كنترل پرواز تهران و كارشناس مسئول اداره كنترل فضاي كشور بوده است.

برخی از سایت های مرتبط

دانشکده صنعت هواپیمایی کشوری

جامعه متخصصین مراقبت پرواز ایران

ایکائو (سازمان بین المللی هوانوردی کشوری)